هنر خام

اصطلاح هنر خام (به انگلیسی Art Brut یا هنرخام) را ژان دوبوفه Jean Dubuffet ، نقاش برجسته فرانسوی بعد از جنگ جهانی دوم، در مورد هنر کسانی به کار برد که خارج از شمول جامعه متعارف هنری قرار داشتند. یعنی نقاشی هاو خط خطی کردن‌های بیماران روانی، زندانیان، کودکان، انسانهای ابتدایی و خام دست، و امثال آنها. همان گونه که کوبیست‌ها در مراحل نخستین آفرینش‌های خوداز مجسمه‌های بومیان اقیانوسیه و افریقا الهام گرفتند، دوبوفه توانست از مطالعه هنرهای پیش گفته برای آفرینش کارهای خود الهام بگیرد. وی معتقد بود که این نوع نقاشی برخاسته از ابتکار خالص بوده و بیشترین توانایی را برای به نمایش درآوردن عواطف و ارزش‌های انسانی حائز است. او هنر خام را از هنر ناایو Naive Art (هنر ابتدایی یا کودک گونه) متفاوت می‌داند، به این دلیل که این هنرمندان، آثارشان را برای استفاده خودشان و ارائه شخصی بوجود می‌آورند. درحالیکه نقاشان ناایو در جریان نقاشی معقول باقی می‌مانند و به منظور شناخت عمومی (اسقبال مردم و یا دولت) فعالیت می‌کنند.

تاریخچه

دوبوفه در سال 1945 گردآوری آثاری آزاد از قید ضوابط فرهنگی و یا جهت گیری‌های سنتی و مرسوم را آغاز کرد و در سال 1948 به همراه آندره برتون شاعر فرانسوی و دیگران the Compagnie d’Art Brut را بنا نهاد. بخش بزرگی از کلکسیون دوبوفه، آثار بیماران روانی را در برداشت. در سال 1972 مجموعه اش را که شامل بیش از پنج هزار اثر بود به شهرداری شهر لوزان سوئیس اهدا کرد. چهار سال بعد نمایشگاهی از این آثار در همان شهر افتتاح شد. برخی از آثار دوبوفه (نقاشیها و مجسمه‌ها) که حاصل تقلید مستقیم از Art Brut است، نقدها و موفقیت‌های تجاری به دنبال داشتند.

پیش‌زمینه و انگیزه‌ها

گفته شده‌است که مهم ترین منبع الهام بخش دوبوفه در این خصوص، کتاب دیوانگان نگارش هانس پرینتسهورن، روانکاو سوئیسی بوده‌است.

منابع

لینتن، نوربرت. هنر مدرن. ترجمه علی رامین. چاپ چهارم. تهران: نی.1388